تاملی در جغرافیای تاریخی غور و
غرجستان
«اود قل» و «کوه اود»/ «وود قل» و «کوه وود»
«اود قل» و «کوه اود»، دو منطقه ای در جاغوری است.
اولی در سمت جنوب شرق و دومی در تقریبا در ناوه اصلی و منطقه حصار خدایداد قرار
دارد. در قله کوه اود، قلعه مستحکمی قرار دارد که تسخیر نا 1پذیر است و تا هنوز کمتر کسی توانسته بر قله آن برود. افسانه های زیادی از تسخیر ناپذیری این قلعه در زبان مردم محل جاری است که نیازمند ثبت است.
یکی از راه های درست و قابل اعتماد شناخت واژه های
هزارگی و به تبع آن هویت مردم هزاره، رجوع به فرهنگ گفتاری و زبانی خود هزاره ها
است. برخی از نویسندگان ما با پیش فرض ترک پنداری هزاره ها، واژه هایی را که
نتوانند در منابع دم دست و خزانه ی ذهنی شان پیدا کنند فورا، حکم می دهند که این
واژه ترکی است. دو واژ ای که هم زمان در زبان هزاره ها و ترک ها و مغول ها وجود
دارد؛ باید از راه های علمی تعیین اصالت کرد. باید منابع قدیمی هر دو زبان را دید
که کدام در منابع قدیمی تر آمده است. متاسفانه، برخی بدون مراجعه به فرهنگ شفاهی و
گفتاری و یا منابع قابل اعتماد علمی اصالت واژه ها تعیین می کنند.
هزاره ها، وارث اصلی زبان ودایی و اوستایی اند و
اصیل ترین لهجه زبان پارسی دری، متعلق به هزاره ها است. به دلیل آن که هزاره ها
گوینده اصلی این زبان اند، دارای دو زبان گفتاری و نوشتاری اند. به این معنا که
بخشی از واژگان زبان هزاره ها وارد زبان نوشتاری شده و به فرهنگ مکتوب تبدیل شده و
به دیگران - که این زبان را از راه متن های مقدس ودا و اوستا یاد گرفته اند- منتقل
شده است. بخش مهمی از زبان هزاره ها وارد زبان نوشتاری نشده و تنها در سینه های
مردم هزاره ذخیره شده است. زبان پدیده ی پویا و تحول پذیر است. چه بسا با پیشرفت
زمانه، برخی از واژه ها از رونق بیافتد. برخی از واژه در نام مناطق محفوظ مانده که
نشانگر هویت تاریخی و فرهنگی ما است.
یکی از این گونه واژه ها، «اود قل» و «کوه اود» است.
جناب حاج کاظم یزدانی، این واژه را به گونه «اوت قل» نوشته و آن را ترکی دانسته
است. مدرک و استدلالی هم نیاورده که چگونه تعیین اصالت کرده است؟