بیا یید جا غوری را ارتقا بخشـیم:
از گذشته ای دور تا بحال جاغوری ومردم آن از نام ونشان خوب وبزرگ بر خوردار بوده است. البته با توجه به گذشت زمان، تحولات ودیگر گونیهای زیادی که  در سراسر  کشور افغانستان ایجاد گردید که پیامد ها ی نا مطلوب را از خود به جا گذاشته است که در این میان  ولایت جاغوری ومردم آن نیز از اثرات تحولات ودیگر گونیها در امان ویا بی بهره نبوده اند.

اما نظر به پیامدهای نا مطلوب ومخریب که از لحاظ سیاسی، اقتصادی، علمی، فرهنگی واجتماعی در دیگر نقاط افغانستان بجا مانده است، ولایت جاغو ری نسبت به دیگر نقاط افغانستان بدلیل هوشیاری ودورنگری مر دم خویش از گزند نا ملایمات وحوادث زمانی  وتاریخی کمترین ضربات وخسارات را متحمل شده است که چنانچه از وقوع تحولات سه دهه ای اخیر در افغانستان کا ملا مشهود میباشد. اگر نگاهی به گذشته تاریخ مردم خویش بیاندازیم چنین مشاهده میگردد که قبل از سالهای 1357 خورشیدی تمام مردم نقاط مرکزی افغانستان ودر این میان مردم جاغوری از نظر اقتصادی به مشکلات بسیار سخت دست وپنجه نرم میکردند وتا جایکه هیچ گونه راه برون رفت از این مشکلات بزرگ وجود نداشت. اما با وقوع تحولات ودیگر گونیهای سیاسی ونظامی د رافغانستان که با ضربات وخسارات شکننده ای همراه بود، مناطق جا غوری از نظر امنیتی واقتصادی با امنیت ترین وپیشرفته ترین نقاط آزاد شده نسبت به دیگر مناطق آزاده شده افغانستان از تحت سلطه حکومت وقت محسوب میگردید. که چنانچه گفته شده است : در زمان انقلاب وقتی چند نفر از سوی یکی از سازمانهای خیریه کشورهای اروپایی وارید مناطق جاغور ی میگردد وبا بررسیهای که انجام میدهند با یکی از همکاران جاغوری خویش میگویند ، ما در تمام محلات ونقاط دور افتاده کشورهای اروپایی وآسیایی رفته ومشاهده کر ده ایم ولی چنین یک منطقه زیبا وبا هوای خوب ودر عین حال پیشرفته تا بحال ندیده بودیم که از جمله پیشرفتهای موجود مسئله اقتصاد وزبان مردم این مناطق است که  در اینجا نه کدام صنعت وتولید  وجود دارد که در اقتصاد اینها کمک کنند ونه کدام مکاتب ومد ارس بزرگ که زبان خارجی در آن تدریس شود.که بخصوص ما در مورد محاوره زبان انگلسی حتی درکشور های خارج مشکیل داشتیم اما این مشکیل در مناطق جاغوری بر طرف گردید، چرا ما در هر نقاط از مناطق جاغوری که میرسیدیم حتما کسانی بودند که به زبان انگلسی با  ما صحبت کنند.  که این گفتار خود نمونه از افکار واستعداد روشن وبالای مردم محترم وفرهنگ دوست جا غوری میباشد. از این گذشته مردم جاغوری در طول سالها ی پر مشقت انقلاب با تحمل زحمات فراوان منطقه خود را حفظ نمودند و وطن خویش را ترک نگفته وراه آوارگی در کشورهای خار ج را در پیش نگرفتند که این خود بیانگر استقامت وپایداری مردم این منطقه بزرگ میباشد.   آنطوریکه که تاریخ خود گواه ومصداق بر آنست مردم جاغوری در هر زمان توانسته اند در بخش های مختلف  بهره های کلان را بدست بیاورند، من جمله بعد از سالهای 2001 میلادی که به جنگ وخون ریزی در کشور پایان داده شد و دولت کنونی افغانستان با حمایت آمریکا وجامعه جهانی تشکیل گردید ویک دوره ای قانون مندی  وقانون پذیری در کشور به وجود آمد، به ارای مردم احترام گذاشته شد، پارلمان تشکیل گردید، انتخابات پارلمانی وریاست جمهوری توسط کمسیون مستقل انتخابات در سراسر  افغانستان برگذار گردید، وهمچنین شوراهای ولایتی در تمام ولایات افغانستان ایجاد گردید که در تمام این سیر قانونی وتشکیل ها مردم جاغوری سهم بزرگ وفعال را داشته اند، وتا بحال که ده سا ل از این روند میگذرد مردم جاغوری در بخشهای مختلف سیاسی، علمی واقتصادی فعالیتهای گسترده ای داشته اند که کاملا محسوس ومشهود است. اما با توجه به همه ای این پیشرفتها وفعالیتها، مردم جاغوری از انجام دو امر بسیار مهم وحیاتی بی نصیب وبی بهره مانده است،  اولا منطقه بزرگ جاغوری علاوه بر ولسوالی مالستان هم از نظر جمعیت وهم از نظر وسعت ومساحت بخصوص در شرایط کنونی که زمینه هر نوع فعالیت ودادرسی در کشور مهیا میباشد، بسیار مهم وضروری به نظر  میرسد که  در تشکلات اداری افغانستان، منطقه جاغوری از ولسوالی به ولایت ارتقا یابد چنانچه که آقای کرزی خود نیز این وعده را داده بود که تا  کنون این توفق برای مردم مناطق جاغوری حاصل نشده است تا در این مورد اقدامات را از طرُق مختلف که هم اکنون در کشور موجود است انجام بدهند، در حالیکه اگربطور دقیق وکار شناسانه این مسئله مهم وارزشمندرا مورد توجه وبررسی قرار بدهیم ، ارزش واهمیت انجام این کار( ولایت) به مثابه یک حکومت ایالتی در آینده سیاسی واجتماعی مردم جا غوری میباشد که باید به آن توجه جدی بعمل آید. ثا نیا نقش تیم بازسازی ایالتی در منطقه جاغوری نسبت به دگر مناطق افغانستان کاملا غیر محسوس است ودر طی گذشت ده سال هیچ گونه طرح وپلانهای عمرانی ، کشاورزی، دامداری، ویا حد اقل ایجاد راه های موصلاتی وتعمیر آن از خاکی به اسفالت از سوی مسئولین  امر که در این زمینه حتما از حمایت وپشتبانی مردم نیزبر خوردار خواهند بود، اقدامات لازم صورت نگرفته است ،که چنانچه معلوم است کمترعلل وعوامل آن در بی توجهی دولت افغانستان که با چالیشهای زیاد روبرو است مشاهده میگردد، واما متأ سفانه آنچه که تا بحال به نظر میرسد بیشترین آن علل وعوامل مخریب در بی اتفاقی مردم وبی کفایتی مسئولین امر که در منطقه حضور سمبلیک را دارند میباشد که در واقع این از شأن وبزرگی مردم ومسئولین جاغوری بدور میباشد که تا بحال نتوانسته اند در این زمینه از شرایط پیش آمده در کشور بهره برداری لازم را انجام بدهند. البته اینرا هم باید گفت که مشکلات فراوان  وچالیشهای زیاد در این مسیر وجود دارد، اما نمیتوان پذیرفت که هیچ راهی برای انجام این کار عظیم درکشور وجود ندارد!! پس چرا  در این مورد اقدام لازم صورت نمیگیرد؟؟ آیا مساحت جغرافیایی منطقه تقاضا نمیکند؟ یا اینکه از نظر نفوس وجمعیت مانع در این زمینه وجود دارد؟ ویا  از لحاظ تشکلات اداری وقانونی موانع ومشکلات در مسیر قراردارد که نمیتوان در این زمینه اقدامات لازم را انجام داد کدام یک؟؟؟ به نظر میرسد تمام این موانع ومشکلات ویا نا رسائیها بستگی به اتفاق، همبستگی،  اراده وتصمیم گیری مردم ومسئولین محترم جاغوری وجود دارد ونه از سوی دیگر  ویا در جای دیگر!! اگر کمی عمیق تردر این زمینه بیندیشیم به این نتیجه خواهیم رسید که نشستن ودر گوشه بی تفاوت بودن ویا به کمترین توجه از سوی دولت نسبت به آنچه که حق مسلم ماست، اکتفا نمودند، چنانچه که از گذشته های دور تا بحال ما شاهد آن هستیم اینگونه عملکردهای نا سالم مارا سالها از کاروان توسعه وپیش رفت به عقب رانده است. پس بنا بر این به یک چیزی نا چیز اکتفا کردن وبه گوشه خزیدن وبی تفاوت بودن هیچ دردی از دردهای مارا درمان نخواهد کرد. زیرا بهتر است تا مردم ومسئولین امر از این فرصت پیش آمده در کشور بهره های کلان را بدست آورند و با ادلّه ودلایل محکم وقانونی برای ارتقا جاغوری از ولسوالی به ولایت که تمام شرایط آن را دارا میباشد اقدامات جدی ولازم را روی دست بگیرند وتلاش کنند تا به این هدف نایل آیند، ونه اینکه اقدام کنند وبروند غزنی وبر گردند وبگویند والی صاحب گفت نمیشه همین ولایت من شمارا کافیست!!!!
به آرزوی موفقیت وتعالی مردم ما. 

  حاج مجمد دانش از اتریش