سالروز شهادت مولي الموحدين امام المتقين حضرت امیرالمومنین امام علي (ع) تسليت باد!

شخصيت والا و فضايل بي شمار مولا علي (ع) زبانزد خاص وعام و مورد تاييد دوست و دشمن آن حضرت است.رشادتها وجانفشانيهاي كه حضرت براي حفظ دين اسلام و گسترش آن از خود به خرج داده است در تاريخ بي نظير است.تولد در كعبه و شهادت در محراب عبادت بيانگر بندگي و عمق اخلاص و الهي بودن كارهاي وي است.او تربيت يافته دامان پيامبر(ص) و به نص صريح پيامبر(ص) نفس پيامبر ،برادر ، وصي و جانشين وي و پس از او نيز حجت خدا بر بندگان الهي و اولين پيشواي معصوم شیعیان است.

 خودش نيز فرمود: كه نزديگتر از من به پيامبر كسي نبوده است و من از هنگام طفوليت خودم تا هنگام رحلت آن بزرگوار همواره ملازم آن حضرت بوده ام :و قد علمتم موضعى من رسول الله (ص) بالقرابة القریبة و المنزلة الخصیصة،و ضعنى فى حجره و انا ولید،یضمنى الى صدره و یكنفنى فى فراشه... (نهج البلاغه خطبه قاصعه)

از آنجا که حضرت امام علی (ع) نفس پيامبر(ص)‌و تربيت يافته دامان اوست رسول اعظم (ص) بهتر از هرکسی دیگر او را میشناسد و میتواند او را معرفی نماید.به همین دلیل شعرذیل در این مورد بهترین مصداق دارد:

 على را قدر پیغمبر شناسد               بلى قدر گهر زرگر شناسد

بنابراین خوب است تا علی را از زبان پیامبر(ص) بشناسیم.براي همين به حديثي از پيامبر(ص) در مورد حضرت امام علي (ع) اشاره ميكنم و سپس به معرفي اجمالی نهج البلاغه مي پردازم.

قال رسول الله - صلي الله عليه و آله - : مَنْ اَرادَ أَنْ يَنْظُرَ اِلي آدمَ فِي عِلمهِ، و اِلي نوُحِ في حِكمَتِهِ وَ اِليَ اِبراهيمَ في حِلمِهِ فَلْيَنْظُر اِليَ عَليِّ بنِ اَبيِ طالِب. رسول خدا - صلي الله عليه و آله - فرمودند: كسي كه مي‌خواهد علم و معرفت آدم ابوالبشر و حكمت نوح و حلم ابراهيم را ببيند، پس بايد به سوي علي بن ابي طالب نگاه كند.«بحار الانوار، ج 39، ص 35»

معرفي اجمالي كتاب نهج البلاغه:

کتاب نهج البلاغه كه از آن به اخ القرآن (برادر قرآن) نيز تعبيرشده است مشتمل بر سخنان و فرمايشات آن حضرت در دوران چندسال خلافت آن حضرت است كه در سه بخش اصلي يعني سخنرانيها و خطبه ها، نامه ها و فرمان ها، حکمت ها و کلمات قصار توسط مرحوم سيد رضي (ره) گردآوری و به رشته تحرير در آمده است. بنابراين مطالب و بیانات آن حضرت در زمان رسول خدا، در جنگ ها، در نمایندگی حضرت از طرف رسول الله در شهرها و بلاد مختلف، ثبت و ضبط نشده، حتی مطالبی را که با موافقت خلفا، بیان می کرد، باز هم ثبت نشده است.براي معرفي بهتر نهج البلاغه در اينجا به معرفي اجمالي مرحوم سيدرضي(ره) نيز پرداخته مي شود.

معرفی اجمالی مولف نهج البلاغه:
مولف و گردآورنده کتاب گرانسنگ نهج البلاغه مرحوم سیدرضی است. او که نام اصلی اش محمد بن ابی احمد و کنیه اش ابوالحسن و ملقب به "رضی" و مشهور به "سید رضی" و شریف رضی است در سال 359 هـ ق در بغداد متولد شده است. ایشان از علمای برجسته و بزرگ شیعه و از شعرای بزرگ زمان خود و برادر والا گهر "سید مرتضی" علم الهدی است.نسب او با پنج واسطه به امام موسی بن جعفر علیه السلام می رسد. ریاست و نقابت سادات علوی، حتی در زمان پدرش به او محول شد. در زهد و تقوی و ورع، در کمال نفس، در علم و ادب، وثاقت و علو همت و فنون شعری و علوم قرآنی و .... دانشمند زمان و متبحر و یگانه دوران بود. حدود ده سالگی، شعر گفتن را شروع کرد و در هر موضوعی که می خواست، شعری در نهایت بلاغت می سرود. شدت هوش و استعدادش آنچنان بود که "نحو" را قبل از ده سالگی از "ابن السیرافی نحوی" یاد گرفت. یکی از اساتیدش "شیخ مفید" می باشد. حافظ کل قرآن بود و بالاخره جامع جمیع علوم و صفات حسنه و تالیفات زیاد در علوم دینیه و فنون ادب و تنوع علمی او در زمینه های گوناگون، موافق هر غریبه و آشناست و نیازی به اقامه برهان و بینه نیست. این عالم بزرگوار، در سال 404 هـ ق، در بغداد، در سن 45 سالگی دار فانی را وداع کرد. مزار شریف وی، در محله کرخ بغداد واقع و زیارتگاه همگان می باشد.

ساختار ومحتواي نهج البلاغه:
فرمايشات حضرت امام علي (ع)‌در اين كتاب در سه باب اصلي گنجانده شده است كه عبارتند از:

باب اول: خطبه ها و اوامر
باب دوم: نامه ها و رسائل و وصایا
باب سوم: کلمات قصار، حکمت آمیز و مواعظ

محتواي نهج البلاغه بطوركلي در مورد توحید، عدل، خلقت، زن و مرد، تقوا، مذمت دنیا، شیطان، نکوهش بعضی از صحابه پیغمبر، امتیازات خاندان رسالت، اوصاف متقین، مومنین، منافقین، توضیح بعضی از آیات قرآن، درباره بنی امیه، یاد مرگ، دولتها و ملتها، اوصاف آل محمد، فضائل و رذایل اخلاقی، مشاوره، توبه، توکل، شکر و کفر نعمت، عاقل و جاهل، انواع جهاد، راه آسایش دنیا، عدالت و صدها موضوع دیگر است.

اهمیت نهج البلاغه
کتاب نهج البلاغه از مهمترین کتابهای است که مورد تایید و توجه تمامی مسلمانان است.از آنجایکه نهج البلاغه دربردارنده سخنان و نامه های امام اول شیعیان است این کتاب در میان مسلمانان شیعی مذهب از ارزش و اهمیت و رواج فوق العاده ای برخوردار است.شیعیان این کتاب را بعد از قرآن کریم، مهمترین کتاب خود دانسته و به آن اخ القرآن میگویند. در بین اهل تسنن نیز این کتاب از اهمیت زیادی برخور دار است. و همواره مورد توجه علمای بزرگ اهل سنت بوده و هست.

به دلیل اهمیت این کتاب، شروحی از علمای اهل سنت و تشیع بر تمامی کتاب و یا بر بعضی از آن نوشته شده و به هر دو زبان فارسی و عربی، بارها در تهران، تبریز، مصر، بیروت، استانبول و .... چاپ شده است. یکی از مهمترین شرح نهج البلاغه از اهل تسنن، شرح "ابن ابی الحدید" است که مشتمل بر نکات ادبی، تاریخی و کلامی نیز می باشد که به فارسی نیز ترجمه و تاکنون بارها چاپ شده است. یکی از معروفترین شرح علمای شیعه، شرح قطب راوندی و دیگر شرح "ابن میثم" از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی است.

باید گفت که از سالی که "شریف رضی" این مجموعه را گردآوری کرد، سالها یعنی بلکه حدود 500 سال گذشت تا پژوهندگان نخستین ترجمه فارسی را در قرن دهم از هجرت و در زمان حکومت صفویان، صورت دادند. قدیمی ترین ترجمه، شرح و ترجمه منسوب به جلال الدین حسین فرزند شرف الدین اردبیلی معاصر اسماعیل صفوی است.بعد از آن ترجمه و شرح ملافتح الله کاشانی، متوفی 988 که آنرا «تنبیه الغافلین» نام گذاشت و از آن به بعد، شرح ها و ترجمه های مختلف و مداوم، در جریان بوده است. در عصر كنوني شروحي برآن نوشته شده است كه يكي از مهمترين آنها شرح حضرت آيت الله مكارم شيرازي است كه تحت عنوان پيام امام نوشته شده است می باشد.

همه دوستان عزيز را به مطالعه اين كتاب بخصوص بخش كلمات قصار آن كه حاوي نكات بسيار آموزنده است توصيه ميكنم.از خداوند متعال نيز بخواهيم تا ما را با معارف ديني و پيشوايان معصوم ما بيش از پيش آشنا سازد.

والسلام علیکم و علی عبادالله الصالحین